Potrawy na Boże Narodzenie

Wedle polskiej tradycji wieczór wigilijny jest najważniejszym momentem świąt Bożego Narodzenia. Wraz z pojawieniem się na niebie pierwszej gwiazdki rodziny zasiadają do stołów, by po przełamaniu się opłatkiem i złożeniu sobie życzeń wspólnie spożyć uroczystą kolację.

Na przybranych odświętnie stołach królują postne dania. Zgodnie z tradycją powinno być ich 12 i wszystkich należy spróbować, by zapewnić sobie pomyślność w nadchodzącym roku. W zależności od regionu Polski wigilijne dania różnią się od siebie, ale generalnie spożywa się postne zupy, ryby na zimno i na ciepło, pierogi i paszteciki z kapustą i grzybami, kapustę z grzybami lub grochem, kluski z makiem, kompot z suszonych owoców, kutię, makowiec i pierniki.

W CANAL+ KUCHNIA mamy mnóstwo przepisów na świąteczne dania - zarówno w tradycyjnym, jak i fantazyjnym wydaniu. Przygotowali je dobrze znani z naszej anteny kucharze: Marieta Marecka, Tomasz Jakubiak, Marta Dymek, Andrzej Polan, Agnieszka Kręglicka, Kinga Paruzel, Jamie Oliver i wielu innych. Sprawdzone przepisy to gwarancja sukcesu przy stole!

Jeśli chodzi o zupy, to podaje się: barszcz z uszkami, na który niezawodny przepis ma Marieta Marecka, barszcz czerwony z jajkiem i czysty barszcz. Na wielu stołach zamiast barszczu pojawia się aromatyczna zupa grzybowa albo postny żur, polecany przez Kingę Paruzel. Wielbiciele ryb mogą przyrządzić białą zupę rybną, zupę z karpia z rodzynkami, zupę z karpia z imbirem, koprem i grzybami albo wykwintną zupę rybną z szyjkami raków, serwowaną przez Tomasza Jakubiaka.

Wśród ryb na zimno królują śledzie: najprostszy śledź w śmietanie i śledź w oliwie, tatar ze śledzia, rolmopsy ze śliwką, śledź w cytrynach, śledź wędzony, albo wykwintny wytrawny śledź na pierniku, polecany przez Tomasza Jakubiaka.

Również inne ryby są pyszne na zimno, np. podane w galarecie - karp po żydowsku, sandacz czy okoń. Na wielu stołach pojawia się przyrządzona z warzywami ryba po grecku.

Na wigilijnym stole nie może zabraknąć pierogów z kapustą i grzybami. Wśród dań na ciepło poczesne miejsce zajmuje smażony karp w różnych postaciach, np. karp pod chrzanową pierzynką albo staropolski karp w sosie piernikowym i karp z sosem maślanym. Prosty w przygotowaniu, a zarazem wykwintny, jest karp smażony na łóżeczku z porów, serwowany przez Agnieszkę Kręglicką. Dla miłośników dobrze znanych dań w nowych odsłonach mamy też propozycję Tomasza Jakubiaka: filety z karpia karmelizowane w miodzie

Wśród 12 tradycyjnych potraw powinny się znaleźć także dania na słodko: przede wszystkim kompot z suszu, galaretka z suszu, tradycyjna kutia z ziarnami pszenicy albo kutia z pęczakiem, na którą doskonały przepis ma Iwona Zasuwa.

Typowo bożonarodzeniowym ciastem jest makowiec. Marieta Marecka poleca go również w nieco innym wydaniu. Makowiec z kremem z białej czekolady zadowoli nawet wytrawnych smakoszy. Długą tradycję ma pieczenie świątecznych pierniczków, które dawniej służyły nie tylko jako smakołyk, ale także jako ozdoby choinkowe. Od kilku lat ta piękna tradycja powraca. Pieczenie pierniczków to także doskonała okazja, żeby zrobić coś wspólnie z dziećmi i wciągnąć je w przygotowania do świąt. W Kuchni+ polecamy kolorowe pierniczki z lukrem i drażetkami Jacka Sikory i tradycyjne pierniczki Mariety Mareckiej.

Jak Polska długa i szeroka dania wigilijne różnią się miedzy sobą w zależności od regionu. Przyjrzyjmy się tym różnicom i poszukajmy punktów wspólnych. Może jakieś nieznane nam dotąd danie urozmaici nasz tegoroczny, świąteczny jadłospis?

ŚLĄSK - Tu tradycja nakazuje, aby stół był bogato zastawiony. Podaje się postne zupy, takie jak: zupa grzybowa lub kapuśnica z grzybami, postny żur albo słodka zupa migdałowa. Wśród ryb tak jak i w całej Polsce wserwuje się karpia. Pojawiają się również śledzie, ale bardziej jako dodatek. Do ryb podaje się kartofle. Obowiązkowo pojawia się kapusta z grzybami oraz kluski z ziemniaków bądź jęczmienia. Do dań zawsze obecnych na wigilijnym śląskim stole zaliczana jest moczka, a na deser podawana jest drożdżowa baba z bakaliami. Częstym, słodkim dodatkiem do dań są suszone śliwki.

PODLASIE - W tutejszej kuchni widoczne są wpływy z Kresów (Białorusi, Ukrainy), dlatego też wiele potraw wigilijnych również pochodzi stamtąd. Serwuje się kutię oraz kisiel z mąki owsianej. Najczęściej podawaną zupą jest postny barszcz z grzybami, a po nim zazwyczaj wkracza smażona ryba i słodkie kluski z makiem.

WARMIA I MAZURY - Tu w wigilię serwuje się barszcz lub zupy owocowe, śledzie w oleju, kasze przyrządzane na wiele sposobów oraz ziemniaki. Pierogi z kapustą i grzybami to też bardzo popularne danie. Natomiast w pierwszy i drugi dzień świąt na stół wkraczają gęś, mięso oraz ryby z mazurskich jezior.

MAZOWSZE - Tutaj serwowane są zazwyczaj: barszcz z uszkami, ryby takie jak karp w śmietanie czy w galarecie, kluski z makiem, lub panierowane i smażone grzyby suszone oraz postny bigos. Do picia podawany jest kompot z suszu. Popularnym daniem jest także słodka kutia. Dawniej w bogatszych domach mieszczan na stole obowiązkowo była zupa rybna. Ze słodyczy serwowany jest makowiec, pierniczki i galaretki z suszu.

POMORZE i KASZUBY - Ze względu na to, że ten region Polski jest bogaty we wszelakie ryby z morza i z jezior, na stołach wigilijnych jest ich mnóstwo, np. wędzone węgorze i wszelkie odmiany śledzi, np. duszone z jabłkami, śledzie po kaszubsku. Obok barszczu serwowana jest zupa rybna. Popularne są również pierogi z rybnym farszem. Dania, a głównie ciasta, osładza się konfiturą z czerwonej róży.

WIELKOPOLSKA I POZNAŃ - Tutaj wśród dań wigilijnych królują zupa z konopi, groch z kapustą, pierogi z grzybami, smażone grzyby. W Poznaniu - zagłębiu ziemniaczanym - oczywiście nie można obyć się bez ziemniaków serwowanych do wigilijnych dań, a do najbardziej popularnych słodyczy zalicza się szyszki z kaszy z bakaliami.

GÓRY i PODHALE - Góralska wigilia to proste, skromne, postne dania. Wiele z nich przyrządza się z ziemniaków i podhalańskich serów, takich jak oscypek czy bundz. Popularne są bukty – czyli kopytka czy moskole – podpłomyki z gotowanych ziemniaków. Serwowana jest również kapusta i kłóty czyli kapusta z ziemniakami oraz gołąbki z ziemniakami i bryndzą. Słodyczy do dań dodają miód i suszone śliwki. Te ostatnie są również składnikiem postnej kwaśnicy.

Mimo różnorodności dań i wystroju, w każdym domu dba się o ciepłą atmosferę. Przy każdym stole zgodnie z tradycją przygotowane jest miejsce dla niespodziewanego gościa, który mógłby pojawić się podczas Wigilii. Dawniej to miejsce przeznaczone było dla ducha przodków, a w XIX w liczne polskie rodziny zostawiały wolne miejsce dla krewnego, licząc na jego powrót z zesłania na Syberię. Pod obrusami umieszcza się sianko, które ma przynieść dobrobyt, a zaraz przed rozpoczęciem kolacji rodziny dzielą się opłatkiem, składając sobie najlepsze życzenia. Następnie przychodzi czas kolędowania. Ten wyjątkowy wieczór zwieńczony jest wspólnym wyjściem do kościoła, na pasterkę, gdzie dalej czczone jest przyjście Zbawiciela na świat. Bardziej zmęczeni wigilijnymi atrakcjami udają do snu, by następnego dnia dalej cieszyć się świąteczną atmosferą.

Kolejne dwa świąteczne dni to wspaniała okazja, by spędzić czas w gronie najbliższych i spróbować wielu smakowitych dań. Na śniadania podaje się wspomniane już wyżej śledzie i inne ryby na zimno, a także wędliny. Najlepsze są rzecz jasna te domowe, własnoręcznie upieczone - np. szynka z konfiturą żurawinową albo szynka ze śliwkami. Na niemal każdym stole pojawia się też tradycyjna sałatka jarzynowa. To proste z pozoru danie, którego podstawę stanowią gotowane warzywa korzeniowe, występuje w zadziwiająco wielu wariantach i w każdym domu smakuje trochę inaczej. Alternatywą dla ryb i wędlin są wegańskie pasztety z warzyw – np. pasztet grzybowy według przepisu Marty Dymek.

Na świąteczny obiad podaje się znane z wigilii zupy – np. barszcz, grzybową, rybną. Można przyrządzić wykwintny rosół dworski. Wśród dań głównych królują dania mięsne. W Kuchni+ znajdziecie dziesiątki przepisów na doskonale pasujące na tę okazję potrawy z drobiu, wołowiny, wieprzowiny, dziczyzny i innych mięs, przyrządzonych w bardziej wyrafinowany sposób niż dania obiadowe serwowane na co dzień. Na początek – długo gotowany bigos. Tomasz Jakubiak proponuje wytrawny bigos z wędzoną śliwka i śliwowicą, a Marta Dymek – wegański bigos jabłkowy.

Jeśli chodzi o drób, to wybór jest bardzo szeroki: indyk, gęś, kaczka, perliczka.Wśród naszych propozycji znalazły się: indyk faszerowany owocami, gęś faszerowana kaszą, gęś z jabłkami, kaczka z pomarańczami, kaczka z modrą kapustą oraz udka kacze na miękko, perlicza pierś z sosem jarzębinowym i perliczka faszerowana kuskusem i porami.

WIĘCEJ PRZEPISÓW NA ŚWIĘTA