Dzieci i zdrowe odżywianie

Słodkie napoje, ciasteczka, batoniki, to w wielu przypadkach główne produkty jakimi żywią się dzieci w ciągu dnia. Gdzie miejsce na witaminy i produkty wysokowartościowe?? Niestety nasze pociechy nie potrafią same określić co jest dla nich dobre i wybierają pożywienie, które w ich mniemaniu jest smaczne. Brak wiedzy w temacie zdrowego żywienia zarówno wśród dzieci jak i dorosłych niesie ze sobą poważne konsekwencje. Jedną z nich jest otyłość, która zaraz po raku stała się najgroźniejszą chorobą dzisiejszych czasów. Czy prognozy mówiące o tym, że wzrost liczby otyłych dzieci i dorosłych będzie trwał, można powstrzymać?

Rozwój cywilizacji przyniósł nam wiele pożytku, ale również szkód, często dotkliwie odbijających się na naszym codziennym życiu i zdrowiu. Do najbardziej uporczywych zaliczyć można wszelkie choroby cywilizacyjne, w wielu przypadkach prowadzące do nieodwracalnych zmian, a nawet do śmierci. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) za najbardziej poważną i zbierającą największe żniwo chorobę naszych czasów uznała otyłość. Plasuje się ona na drugim miejscu zaraz po do tej pory niezwalczonym raku. Co gorsze, choroba ta paradoksalnie rozprzestrzenia się w krajach wysoce rozwijających się. Wpływ na coraz większą liczbę osób z dużą nadwagą lub otyłością, zwłaszcza dzieci, ma zmiana trybu życia, którą obserwuje się na przełomie ostatnich trzydziestu lat. Rodzice żyjący w pospiechu nie mają czasu dla swoich pociech i nie kontrolują co ich dziecko jada w ciągu dnia. Nie wiedzą, że ich dzieci, które spuszczają z oka na wiele godzin bynajmniej nie spożywają pełnowartościowych zdrowych posiłków lecz napychają się wysokokalorycznymi przekąskami w ilości nieograniczonej. Tzw. „śmieciowe jedzenie” z angielskiego „junk food” stało się dla tych najmłodszych, ale też dla dorastającej młodzieży w wielu przypadkach jedynym posiłkiem jaki chętnie spożywają. Polepszenie się jakości życia w wielu rodzinach, co nieodłącznie wiąże się z dostępem do wszelkich „dóbr”, również ma ogromny wpływ na brak umiaru w spożywaniu wszelkich tłustych przekąsek i napojów. Ta sama sytuacja ma miejsce w rodzinach ubogich gdzie dzieci przeważnie, jeśli już dostają jakiś posiłek to składa się on z tanich niewartościowych produktów. Natomiast gdy w danej rodzinie pojawiają się już jakieś pieniądze to wielokrotnie nie są wydawane na porządne jedzenie tylko na jego podróbki w postaci mrożonej pizzy, gotowych hamburgerów popijanych słodkimi gazowanymi napojami. Ponadto badania z lat 2005/2006 przeprowadzone w 41 krajach Europy i Ameryki Północnej przez Health Behaviour In School – Aged Children, dowodzą, że dzieci w wieku szkolnym coraz rzadziej uprawiają sport, a swój czas spędzają przy grach komputerowych i telewizji. Szczególnie słabo wypada Polska, która plasuje się w pierwszej dziesiątce krajów z odnotowanym znacznym spadkiem aktywności ruchowej u dzieci i młodzieży.

Obecnie krajem w Europie, w którym odnotowano najwyższy procent młodzieży otyłej jest Wielka Brytania, która już od dłuższego czasu walczy z tym zjawiskiem poprzez rządowe programy edukacyjne oraz rozmaite akcje szerzące świadomość żywieniową zarówno wśród dzieci, ale i dorosłych. W szkołach wprowadzono przedmiot obowiązkowy mający na celu uświadamianie jak ważnym jest to co jemy. Jednym z prekursorów rewolucyjnego ruchu dbającego o zdrowe odżywianie brytyjskich dzieci w szkołach jest znany nam mistrz kuchni Jamie Oliver. Dzięki swojemu programowi telewizyjnemu JAMIE W SZKOLNEJ STOŁÓWCE, emitowanemu również na antenie Kuchni.tv, rozpoczął skuteczną kampanię żywieniową włączając w to także rząd z premierem Tonny Blairem na czele. Jego głównym celem było dokonanie przełomu jeśli chodzi o żywienie dzieci w szkołach, a także nauczenie ich samych jakie produkty wybierać, by żyć zdrowo i tym samym poprawić jakość jedzenia. Chciał zwrócić uwagę dorosłych na to czym żywią się dzieci i jak szkodliwe dla ich organizmów może być nieprzemyślane odżywianie prowadzące w końcu do otyłości lub innych chorób nierozerwalnie połączonych z naszym sposobem odżywiania się jak np. anemia. Program pokazał jak niska jest świadomość żywieniowa w społeczeństwie brytyjskim zarówno wśród dzieci, grona pedagogicznego oraz co najważniejsze u rodziców. Problem otyłych dzieci pojawia się nawet w bardzo zaawansowanych cywilizacyjnie krajach takich jak Japonia, która od tysiącleci słynęła z dużej kultury jedzenia i tradycyjnej kuchni opartej na doborze zdrowych produktów. Tymczasem obecnie, japońscy szczupli rodzice, którzy wychowywani byli na zdrowej japońskiej kuchni posiadają pociechy, które cierpią na nadwagę i otyłość.

W wielu krajach prowadzi się również działania zapobiegawcze. Organizowane są akcje, które uczą dzieci poprzez zabawę jak i co jeść. Szkoły, również w Polsce, ograniczają dostęp w szkolnych sklepikach do słodkich napojów, słodyczy i tłustych i kalorycznych przekąsek jak chipsy, drożdżówki, batoniki. W zamian wprowadzają produkty zdrowe jak owoce, zbożowe ciasteczka i naturalne soki z małą zawartością cukru. Podczas rozmaitych imprez edukacyjnych oraz zajęć lekcyjnych dzieci uczą się jak komponować zdrowe posiłki, poznają dokładnie owoce i warzywa oraz wszelkie składniki odżywcze takich produktów jak mleko, warzywa i owoce, zboża, zioła, a także ryby i orzechy, które są ważnym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych Omega 3 - potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Poprzez pokazanie im jak smaczne może być jedzenie bez zbyt dużej ilości tłuszczu, soli i cukru, oraz jak ważna jest zrównoważona dieta, dzieci oraz młodzież wiedzą jak komponować smaczne wartościowe przekąski, a nawet pełne posiłki. Pod dużą presją w związku z szeregiem działań zwiększających świadomość żywieniową u dzieci i dorosłych są firmy spożywcze produkujące wszelkiego rodzaju niezdrowe zapychacze. Udoskonalają one technologie produkcji swoich wyrobów ograniczając zawarte w nim tłuszcze, sól i cukry. Starają się także stawiać na naturalność.

Otyłość i nadwaga, to problemy z jakim zdecydowanie trzeba walczyć. Udowodniono, że skłonność do nadwagi czy otyłości dziedziczymy w genach, ale również duży wpływ na to jak będziemy wyglądać w przyszłości ma to co jemy w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa. Wtedy właśnie wykształca się tkanka tłuszczowa, a mądrzy rodzice powinni dbać o to, aby nie doprowadzić do jej przerostu. Badania pokazują również, że dzieci otyłych rodziców, będą dwa razy bardziej otyłe w wieku dojrzałym niż oni sami. Znaczne podwyższenie wagi prowadzi do kalectwa, a także jest przyczyną chorób serca oraz wszelkich zaburzeń układu krwionośnego. Kompletny brak spożywania określonych witamin czy składników odżywczych np: błonnika zawartego w warzywach i ziarnach może prowadzić nawet do raka jelita grubego. Źle odżywione dzieci oraz dorośli cierpią także na niedobory wapnia, co prowadzi do chorób układu kostnego i osteoporozy. Uczmy więc nasze dzieci zdrowych nawyków już w dzieciństwie, aby mogły wprowadzać je także w swojej diecie w wieku dojrzewania i wieku dorosłym. Tak ważne jest więc poznanie smaku dzieci oraz mechanizmów jakie nimi kierują przy wyborze jedzenia, aby później móc świadomie kształtować i zmieniać ich upodobania kulinarne. Zabawa i edukacja na ten temat powinna zacząć się domu, gdyż to rodzice wytyczają dziecku wzorce według jakich ma żyć. Dbajmy o to, aby jakoś życia naszego dziecka była jak najwyższa. Oto kilka wskazówek pomocnych w zadbaniu o zdrowie naszych dzieci, a przy okazji nas samych.

• Najważniejsze jest śniadanie. Nie pozwólmy, aby dziecko było go pozbawione. Musi się ono składać z pełnowartościowych składników, które dadzą dziecku energię na dłuższą część dnia, zwłaszcza, jeśli nasz pociecha uczęszcza już do szkoły i dużo energii spala podczas zajęć szkolnych zarówno tych umysłowych jak i fizycznych. Niestety sytuacja komplikuje się w rodzinach niezamożnych gdzie tak naprawdę dzieci rzadko kiedy mogą liczyć na tego typu posiłek. Tutaj pomocne są wdrażane w szkołach projekty darmowego żywienia dzieci oraz fundusze pozyskiwane od państw lub organizacji pozarządowych.

• Dzieci wolą jeść produkty już sprawdzone czyli te, które im smakują. Wielokrotnie tymi wyzwalaczami wielkiego apetytu u dzieci są wspomniane już wcześniej bardzo kaloryczne, słodkie i słone przekąski zaliczane do niezdrowych. Trzeba więc czasu, aby zmienić upodobania dziecka.

• Jedzenie dla dzieci bywa nudne. Nie potrafią delektować się jego smakiem jak dorośli. Trzeba je więc urozmaicać poprzez np. zabawy z przygotowywaniem jedzenia i rozmowy na ten temat.

• Dzieci powinny jeść to co inni domownicy, oczywiście pod warunkiem, że żywimy się zdrowo i regularnie. Nie ma sensu przygotowywać dla dziecka oddzielnych posiłków. Zauważy, że je coś innego niż reszta domowników i poczuje pewną nieufność. Może zacząć z góry negować posiłki, które będziemy mu podawać.

• Nie zmuszajmy dzieci do jedzenia. Dzieci same potrafią regulować swoje potrzeby, a wtedy kiedy nie są głodne niestety nie będą jadły nawet usilnie namawiane. Wtedy efekt może być odwrotny, a dziecko może poczuć się zniechęcone. Oczywiście zdążają się przypadki niejadków żyjących powietrzem, z którymi trzeba długo i regularnie pracować.

• W diecie dziecka powinny znajdować się produkty z wszystkich grup pokarmowych, oczywiście z naciskiem na te najzdrowsze czyli zboża, warzywa i owoce, ryby, ziarna i orzechy i zioła oraz nabiał.

• Zwróćmy też uwagę czy na pewno organizm naszego dziecka prawidłowo reaguje na określone grupy produktów spożywczych. Może się okazać, że dziecko jest na niektóre składniki uczulone lub kompletnie nie akceptuje pewnych produktów, wtedy nie podajmy ich dziecku, a w przypadku alergii skonsultujmy się z lekarzem.

• Nie walczmy fanatycznie z dzieckiem i nie nakłaniajmy go za wszelką cenę na to czego nie lubi. Pozwólmy mu od czasu do czasu zjeść coś na co ma ochotę, nawet jeśli nie będzie to do końca zdrowe.

• Jedzenie jakie przygotowujemy w domu, również dla naszych najmłodszych, powinno być kolorowe. Przyozdabiajmy je śmiesznymi wzorkami np.: ciasteczka wypiekane w domu mogą mieć kształt zwierzątek, kwiatków, gwiazdek. Sałatki i kanapki przystrojone warzywami z pewnością zaintrygują naszą pociechę i nakłonią do zjedzenia nawet tych warzyw, które do tej pory dziecko negowało.

• Wspaniałym pomysłem jest zaproszenie dziecka do kuchni, by samo mogło niektóre czynności wykonać i stworzyć swoje własne dania. Nie bójmy się, że zrobi sobie krzywdę. Jeśli zabezpieczymy teren tak, że nie będzie miało dostępu do niebezpiecznych urządzeń takich jak kuchenka czy piekarnik, to możemy być spokojni. Stwórzmy im miejsce do pracy, nie bójmy się o bałagan i nie bądźmy przesadnie pedantyczni.

• Dzieci, które same coś przygotują z wykorzystaniem zdrowych smakołyków, które im zaproponujemy, zjedzą swoje danie ze smakiem. Jest to doskonały sposób na przemycanie elementów zdrowej kuchni i nauczenie prawidłowych nawyków żywieniowych.

• Oczywiście zdrowy tryb życia nie opiera się tylko na jedzeniu. Trzeba zadbać o ruch naszych pociech. Wychodźmy na spacery, organizujmy zabawy ruchowe, zachęcajmy ich do zabawy z rówieśnikami. Ruch to zdrowie zwłaszcza w połączeniu ze zdrowym posiłkiem.

W nowym programie emitowanym na antenie Kuchni.tv Little Chef to właśnie dzieci w różnym wieku, z pomocą Katii Roman-Trzaski - założycielki Szkoły Gotowania dla Dzieci "Little Chef", przyrządzają wspaniałe, czasami bardzo zaawansowane i przede wszystkim zdrowe potrawy. Program pokazuje, że dzieci mogą być w pełnoprawnymi uczestnikami kulinarnego życia rodzinnego. Uczy także, że dziecko nie musi być intruzem w kuchni, a przy okazji udowadnia, że może być niezwykle twórczą istotą. Takie gotowanie z dzieckiem jest przy tym doskonałą zabawą. Poza tym, dziecko z czasem nabiera świadomości kulinarnej i żywieniowej oraz zaczyna zdawać sobie sprawę, że to co samo przygotuje z wykorzystaniem zdrowych, wcześniej nie za bardzo lubianych składników, jest smaczniejsze i dużo bardziej wartościowe. Spróbujmy gotować z dziećmi. To także doskonała forma spędzania z nimi chwil, szczególnie w dzisiejszych, zabieganych czasach, kiedy to na codzienne relacje mamy coraz mniej czasu.

Więcej informacji:
www.imid.med.pl
www.euro.who.pl
www.hbsc.org
www.jamieoliver.com/school-dinners